Collectief procederen in België - Les actions collectives en Belgique

La Loi du 28 mars 2014 introduit pour la première fois en droit belge une action spécifique en réparation collective. Son objectif est de faciliter l’accès des consommateurs à la justice afin d’obtenir réparation pour les dommages causés par des entreprises. La loi du 30 mars 2018 a étendu le bénéfice de l’action en réparation collective aux P.M.E., qui peuvent désormais également intenter une action en réparation collective selon les mêmes principes. Sous l’impulsion de la Directive européenne (UE) 2020/1828 relative aux actions représentatives visant à protéger les intérêts collectifs des consommateurs, la législation belge en matière de recours collectifs a fait l’objet d’un examen plus approfondi.

Cette contribution expose le contexte et les contours de l’action collective ainsi que les différentes formes qu’elle peut revêtir en droit belge et ses origines en droit européen : ses applications potentielles, obstacles et opportunités. Elle présente un aperçu critique et pragmatique quant à son application à l’heure actuelle et fournit des informations sur les dernières modifications législatives.

Sous la rédaction de : Emmanuel Plasschaert, Werner Eyskens et Jules Stuyck
Avec des contibutions de: Charlotte Stynen, Yaël Rager et Evelien Van Espen

+++

Met de wet van 28 maart 2014 werd voor het eerst in het Belgisch recht een specifieke collectieve rechtsvordering tot collectief herstel ingevoerd, met als doel de toegang tot de rechter te vergemakkelijken voor consumenten voor het bekomen van schadeherstel ten aanzien van ondernemingen. Met een wet van 30 maart 2018, werd deze regeling uitgebreid naar KMO’s, die voortaan ook een vordering tot collectief herstel kunnen instellen volgens dezelfde principes. Onder impuls van de Europese Richtlijn (EU) 2020/1828 betreffende representatieve vorderingen ter bescherming van de collectieve belangen van consumenten, werd de Belgische wetgeving inzake rechtsvorderingen tot collectief herstel opnieuw onder de loep genomen.

Dit werk schetst de achtergrond en de contouren van de collectieve actie en de verschillende vormen die zij kan aannemen in het Belgisch recht en maakt de balans op van de Belgische “class action”: welke zijn de mogelijke toepassingen, obstakels en opportuniteiten? Het beoogt een praktijkgericht en kritisch overzicht te bieden van de toepassing van de vordering tot collectief herstel tot op heden, geeft duiding bij de recente wetswijzigingen.